Τα παιδιά του Νηπιαγωγείου, στην αρχή της χρονιάς, έφεραν τα αγαπημένα τους παραμύθια και τις αγαπημένες τους ιστορίες. Περισσότερα από πέντε παιδιά ανέφεραν ότι το αγαπημένο τους παραμύθι ήταν το παραμύθι της Κοκκινοσκουφίτσας. Σκεφτήκαμε λοιπόν ότι το συγκεκριμένο παραμύθι μας έδινε το χώρο να δουλέψουμε τόσο, γλωσσικές έννοιες, όσο, και αξίες και συναισθήματα. Επιπλέον, μας έδινε την δυνατότητα να συνεργαστούν η επιστήμη της παιδαγωγικής με τις εικαστικές τέχνες και τις σύγχρονες τεχνολογίες. Από την συνεργασία αυτή θα προέκυπτε μια Κοκκινοσκουφίτσα… αλλιώς. Ήταν ένα σχέδιο εργασίας που διήρκεσε από το Νοέμβριο 2018 έως και το Μάρτιο του 2019. Συνεργάστηκαν για την εκπόνηση του οι Κούλα Πανάγου(παιδαγωγός), Λίτσα Μακρή (παιδαγωγός) , Έλενα Παπαδοπούλου (εικαστικός), Κωνσταντίνος Σαϊβανίδης (μουσικός).
Γιατί κοκκινοσκουφίτσα;
“Κοκκινοσκουφίτσα λοιπόν ένα κλασσικό, αρχετυπικό, συμβολικό παραμύθι. Το μικρό παιδί ανάλογα με τη στιγμή που έρχεται σε επαφή με ένα παραμύθι προβάλλει αυτό που κουβαλάει μέσα του και δεν έχει ακόμα ειπωθεί, άλλοτε προβάλει στους ήρωες, άλλοτε στα σύμβολα και άλλοτε σε εικόνες του παραμυθιού , άλλοτε σε σκηνές (π.χ. “ο κακός ο λύκος” αντιπροσωπεύει όλα όσα μπορεί να φοβάται το παιδί, το δάσος κρύβει μέσα του το άγνωστο, το ανεξερεύνητο και το δαιδαλώδες, τη διαδρομή , ο “καταβροχθισμός” της γιαγιάς από το λύκο αντικατοπτρίζει το φόβο της εξαφάνισης του άλλου.) Και έτσι το μικρό παιδί μέσα από το παραμύθι έχει την ευκαιρία να μιλήσει για κάτι άλλο ασφαλές μέσα στο μαγικό του παραμυθιού και συγχρόνως έξω από τον ίδιο του τον εαυτό. Και μέσα από την ασφάλεια που του δίνεται μιλώντας για κάποιον ή κάτι που δεν το αφορά άμεσα φανερώνει αυτά που το απασχολούν επίσης το γεγονός ότι όλο αυτό το μοιράζεται και με άλλους βοηθά στο να μειώνεται το άγχος του. Μέσα από όλη αυτή τη διεργασία δημιουργεί καινούργιες ιστορίες . Και το καινούργιο είναι αυτό που στηρίζει τον άνθρωπο στο πέρασμα του όταν μπορεί να το μοιράζεται και με άλλους ανθρώπους .
Αυτές οι πολλαπλές νέες ιστορίες που εμπεριέχουν και στοιχεία του παλιού είναι ο βασικός άξονας της φιλοσοφίας του σχολείου μας που στηρίζει την είσοδο του μικρού παιδιού στον πολιτισμό.”
Αθηνά Κλάδη
Οι στόχοι και ο “χαρακτήρας” του παραμυθιού
“Στόχος μας ήταν τα παιδιά να κατανοήσουν την δομή και την μορφολογία ενός παραμυθιού (Χρόνος, χώρος, ενέργειες ήρωα, χαρακτήρας ήρωα).Επίσης ήταν ένα κείμενο συμβολικό που επέτρεπε στα παιδιά να μιλήσουν για τον ψυχικό τους τόπο.Μην έχοντας έναν ορισμένο χώρο και χρόνο δόθηκε στα παιδιά να τοποθετήσουν την δράση όπου εκείνα θεωρούσαν ότι εξελίσσεται κάνοντας υποθέσεις αλλά δίνοντας και λογικές εξηγήσεις.Επεξεργαστήκαμε μια σειρά διαφορετικά εικονογραφημένες εκδοχές/διασκευές. Από την πραγματική ιστορία της Κοκκινοσκουφίτσας, “Τις 12 Κοκκινοσκουφίτσες και τον κουρδιστό λύκο” , το “Μη φοβάσαι Κοκκινοσκουφίτσα”. Κάθε επεξεργασία πλαισιωνόταν από διαφορετικές δράσεις. Το βιβλίο του Μπουλώτη μας μεταφέρει στο μέλλον…Αρχίζουν σταδιακά τα παιδιά να δημιουργούν τις δικές τους αφηγήσεις σε ατομικό επίπεδο μέχρι την στιγμή όπου καλούνται να δημιουργήσουν 4 διαφορετικές ιστορίες. Με την τεχνική του brain storming δημιουργούν τον αρχικό εννοιολογικό ήλιο.Στη διασκευή τους θα έπρεπε να φαίνεται καθαρά ο τόπος, ο χρόνος, η ηρωίδα, οι συμπληρωματικοί ήρωες και το πρόβλημα της ηρωίδας.Βασικό εργαλείο αποτέλεσε η γραμματική της φαντασίας του Rodari. Στήσαμε δραστηριότητες που προκαλούσαν αλλά και προσκαλούσαν τα παιδιά να αλλάξουν το τέλος, να προσθέσουν και άλλους ήρωες, να προσθέσουν ήρωες από άλλα παραμύθια (πετυχαίνοντας μία ενδοπαραμυθιακή επικοινωνία), να ανακαλύψουν το μοτίβο της απαγόρευσης και της επιλογής. Να αλλάξουν ρόλους ο κακός να γίνει καλός και τούμπαλιν. Να αλλάξουν το σκηνικό ή μέρος αυτού.Το σημαντικό για μένα της όλης δράσης στο τέλος των ιστοριών είναι ότι διαφαίνεται η αποφασιστικότητα της ηρωίδας, η ανάληψη της ευθύνης.”
Πανάγου Κούλα
Οι “αλλιώτικες” Κοκκινοσκουφίτσες
“Η Κοκκινοσκουφίτσα αποτελεί ένα παραμύθι που εκτός από τις χιλιάδες αφηγήσεις υπάρχουν και αρκετές αλλιώτικες έντυπες Κοκκινοσκουφίτσες .Η πρόκληση για μας ήταν πως θα μπορούσανε παιδιά νηπιαγωγείου να δημιουργήσουν και να «ξαναπούν» αλλιώτικα την ιστορία της. Ποια στοιχεία θα κρατούσαν; Ποια στοιχεία θα απέρριπταν;
Οι πρώτες αφηγήσεις διαφορετικές μεταξύ τους ,όλες όμως συμφωνούσαν στη βασική δομή του παραμυθιού:όλες οι Κοκκινοσκουφίτσες παράκουσαν τη μητέρα τους ,όλες ξεγελάστηκαν από τον λύκο,άλλες φαγώθηκαν, άλλες κρύφτηκαν, όλες όμως τις έσωσε η πατρική φιγούρα. Και έτσι σιγά-σιγά μέσα από πολλά παιχνίδια γλωσσικά ήρθαν καινούργια στοιχεία στο παραμύθι. Τι θα γινόταν αν η Κοκκινοσκουφίτσα δεν είχε παρακούσει τη μαμά της; Πώς ήταν το μονοπάτι που περπάτησε η Κοκκινοσκουφίτσα;Έτσι στήθηκαν νέες εμπλουτισμένες εικόνες του παραμυθιού για σκηνές που δεν αναλύονται. Τα ίδια μας οδήγησαν στην δημιουργία τεσσάρων διαφορετικών ιστοριών από τέσσερις διαφορετικές ομάδες παιδιών βάζοντας τα βασικά στοιχεία ενός παραμυθιού όπως τον τόπο, τον χρόνο, τον ήρωα(Κοκκινοσκουφίτσα) με τον σκοπό του , τους συμπληρωματικούς ήρωες ,ένα πρόβλημα/ εμπόδιο που θα συναντούσε. Μπορεί το όνομά της να διέφερε (Σταφυλοσκουφίτσα, Πορτοκαλοσκουφίτσα,…) και να βρέθηκε στη Σαντορίνη, στην έρημο Σαχάρα ή στον κάτω κόσμο αλλά υπήρξε πάντα η δική μας Κοκκινοσκουφίτσα! Ήταν ένα ταξίδι υπέροχο!”
Μακρή Λίτσα
Οι αλλιώτικες ιστορίες !
Οι Κοκκινοσκουφίτσες μέσα από την τέχνη
Η πορεία προς την εικονογράφηση των τεσσάρων ιστοριών
“Μια σειρά δραστηριοτήτων ήταν η αφορμή για την καινούργια αναζήτηση. Είδαμε την ιστορία ως χάρτη, ως διαδρομή χωρίς εικονιζόμενους χαρακτήρες, αλλά εμφανίζοντας τους ήρωες με κλωστές και χρώμα. Ποιά θα είναι η διαδρομή τους;
Τοποθετήσαμε τους ήρωες σε διαφορετικά περιβάλλοντα ώστε να δοθεί η ευκαιρία στο κάθε παιδί να αλλάξει την πλοκή της ιστορίας ( μέσα στο πάρκο- στο εσωτερικό ενός υπολογιστή που μοιάζει με πόλη). Τα παιδιά παράλληλα δούλευαν με τον Κωνσταντίνο Σαϊβανίδη την λειτουργία του ηλεκτρονικού υπολογιστή.
Η Κοκκινοσκουφίτσα μέσα από τον κόσμο των σχημάτων.
Εξερευνώντας τον συναισθηματικό κόσμο του ήρωα και τις σκέψεις του, βάζοντας τον εαυτό μας στην θέση του.
Η εικονογράφηση των ιστοριών ή πώς καταλήξαμε στις τέσσερις διαφορετικές εικονογραφήσεις.
Εικονογράφηση πρώτης ιστορίας
Όλα συνδέονται και αλληλοσυμπληρώνονται. Πως να αναπαραστήσεις μια ιστορία που βασικά έχει μόνο 3 ήρωες που επαναλαμβάνονται; Θα χρησιμοποιήσεις τυπώματα (μια τεχνική που είχαμε δουλέψει στην αρχή της χρονιάς με τα φθινοπωρινά φύλλα); Ή κολάζ όπως στον Ραφτάκο; Τα τυπώματα και το κολλάζ ήταν η επιλογή της πρώτης ομάδας.
Εικονογράφηση δεύτερης ιστορίας
Τα παιδιά κατά την διάρκεια της χρονιάς στήνανε , ξεστήνανε , χτίζανε , γκρεμίζανε τουβλάκια. Παίζανε δηλαδή με δισδιάστατες κατασκευές (2d) και τρισδιάστατες κατασκευές(3d.)Παίζανε με όγκους και είχαν ήδη φτιάξει ένα κουτί σπίτι ο καθένας για την παράσταση του “Ραφτάκου των λέξεων”.Δεν θα μπορούσε λοιπόν να αποδοθεί η ιστορία της “Πορτοκαλοσκουφίτσας” αλλιώς πάρα μόνο τρισδιάστατα και με ύφος pop up-book.
Εικονογράφηση τρίτης ιστορίας
Το comic ως τόπος εικονογράφησης παρουσιάστηκε πρόσφατα στα παιδιά, αλλά όλα τα στοιχεία που το αποτελούν, τους ήταν ήδη πολύ γνώριμα. Σύντομες προτάσεις, περιεκτικός λόγος, επιφωνήματα, η χαρά τους να γράφουν σύντομες λέξεις. Όλα αυτά μαζί αποτελούν ένα κόμικ.
Εικονογράφηση τέταρτης ιστορίας
Τέλος, το φώτο-κολλάζ ήταν πάλι μια διαδικασία στην οποία είχαν δουλέψει και στον “Ραφτάκο των λέξεων” αλλά και στις δραστηριότητες της Κοκκινοσκουφίτσας . Η τεχνική αυτή απαλλάσσει τα παιδιά από το άγχος της ακριβής απεικόνισης του αντικειμένου και έτσι απαλλαγμένα πια προσανατολίζονται στην σύνθεση και την χρωματική απόδοση.
Έλενα Παπαδοπούλου
Οι Κοκκινοσκουφίτσες στα μονοπάτια της ψηφιακής τεχνολογίας
Οι ιστορίες των αλλιώτικων Κοκκινοσκουφίτσων ακολουθώντας τον δρόμο της ψηφιακής τεχνολογίας μετατράπηκαν σε ένα ψηφιακό παιχνίδι. Τα παιχνίδια στον υπολογιστή(pc games),όπως και το δικό μας είχε πλοκή(οι ιστορίες των παιδιών),πρόκληση(να ψάξουν να βρουν ποια στοιχεία είναι διαδραστικά) και φυσικά χιούμορ.
Πώς υλοποιήθηκε:
Αρχικά τα παιδιά είδαν τις εικονογραφημένες ιστορίες και κλήθηκαν να αποφασίσουν ποιος θα ήταν ο ήχος του κάθε ήρωα καθώς και του περιβάλλοντα χώρου(π.χ. ο ήχος μιας λάμπας που ανάβει). Οι ήχοι επιλέχθηκαν από τα παιδιά και ήταν ή φυσικοί( από το περιβάλλον,ήχοι με το σώμα τους) ή τεχνητοί. Σύντομα θα αναρτηθεί ο σύνδεσμος (link) της εφαρμογής…
Κωνσταντίνος Σαϊβανίδης